Hechte wijkverbanden in Utrecht Overvecht
De overheid stuurt met beleid actief aan op hechte wijkverbanden. Het Integraal Zorgakkoord (IZA), GALA en WOZO zetten stevig in op regionale samenwerking, passende zorg en het versterken van eerstelijn en sociaal domein — hechte wijkverbanden zijn daar een directe vertaling van. Tijdens de maandelijkse Q&A-sessie van het leernetwerk Krachtige basiszorg gingen Serena Bouma, Linda Timmermans en huisarts Nikki Makkes met de aanwezige deelnemers in gesprek over wat nodig is om te bouwen aan hechte wijkverbanden.
Waarom zijn hechte wijkverbanden nodig?
In Overvecht, een Utrechtse wijk met ruim 34.000 inwoners, zijn de gezondheidsverschillen groot. De levensverwachting in goede gezondheid ligt er gemiddeld 15 jaar lager dan in omliggende wijken. Een aanzienlijk deel van de bewoners voelt zich (zeer) ongezond en er is vaker dan gemiddeld sprake van meervoudig gestapelde problematiek. Dat vraagt om een stevige, domeinoverstijgende aanpak.
Wat is een hecht wijkverband?
Serena (wijkcoördinator Overvecht Gezond) en Linda (programmaregisseur Buurtteam Sociaal) werken al jarenlang samen in wat zij een “gezonde wijkstructuur” noemen: een manier van samenwerken waarin zorgprofessionals, sociaal werkers en andere betrokkenen elkaar kennen, elkaar weten te vinden en gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor complexe zorgsituaties. Doordat er een actieve netwerksamenwerking is om het wijkverband bij elkaar te brengen én te houden, heeft het structuur en stevigheid. De samenwerking is niet incidenteel of toevallig. Dit maakt dat er samengewerkt wordt met een gedeeld doel: iedereen wil de gezondheid en het welzijn van de bewoners verbeteren en dat doen we echt samen.
Hoe ziet de organisatiestructuur in de praktijk uit?
De samenwerking rust op drie lagen:
- De belangrijkste laag is op de werkvloer waar de zorg en hulpverlening plaatsvindt. Dit staat bovenaan in de structuur. Goede samenwerking met en rondom inwoners mogelijk maken is leidend in alles wat we doen.
- Casuïstiekoverleggen: dichtbij de werkvloer, waarin professionals samen leren en handelen rond concrete casussen.
- Focusteams: overleg op thematisch niveau (zoals GGZ, ouderen, jeugd), waarin knelpunten worden besproken die de praktijk overstijgen en waarin partijen zich verantwoordelijk voelen voor een goedlopende samenwerking.
- De wijkstructuur als geheel: hier worden thema-overstijgende vraagstukken opgepakt, zoals samen leren, communicatie, samenhang bewaken en visieontwikkeling.
Welke organisaties zijn onderdeel van het hechte wijkverband in Utrecht Overvecht?
In Overvecht bestaat het wijkverband uit veel partijen. Bij de casuïstiekoverleggen zijn de meeste partijen betrokken. Ook kleinere organisaties zijn aangesloten op de casuïstiek. De focus teams zijn ingericht op thema en daarbij zijn de belangrijkste partners op dat thema aangesloten. Het kernteam van de Gezonde wijk bestaat uit: eerstelijnszorg, buurtteam jeugd en sociaal, welzijnsorganisaties, sportmakelaar en gemeente. Dat is het kernteam waarmee zij de beweging aanjagen in de wijk. En dus ook waar de grootste verantwoordelijkheid voor de coördinatie zit.
Een grote sociale basis: hoe hou je het overzicht?
Utrecht kent een enorme verscheidenheid aan formele én informele sociale partners. Door deze diversiteit is het belangrijk om goed samen te werken en mensen via ‘welzijn op recept’ of met behulp van sociaal- of beweegmakelaars te kunnen doorverwijzen.
Hoe ga je om met weerstand tegen deze aanpak?
Sommige huisartsen zien direct de meerwaarde van samenwerken met het sociaal domein, zeker in wijken met veel complexe problematiek. In andere wijken is de motivatie lager en wordt het extra overleg gevoeld als een extra belasting die ook nog eens niet wordt betaald. Het advies uit Overvecht: “Ga waar de energie zit en zet je in voor goede randvoorwaarden.”
Hoe pak je de financiering aan?
In Utrecht worden de O&I-gelden (organisatie en infrastructuur) gebruikt om deelname aan wijkverbanden in de eerste lijn te financieren. Dat gebeurt op basis van activiteiten. Dit helpt om inzet te structureren, maar vraagt tegelijk om blijvende intrinsieke motivatie. Het doel blijft: borging van samenwerking.
Tot slot: Waarom passen hechte wijkverbanden zo goed bij de Krachtige basiszorg aanpak?
De aanpak van Krachtige basiszorg sluit naadloos aan bij de vraag naar het organiseren van hechte wijkverbanden, omdat het precies dát doet waar de zorg nu behoefte aan heeft: integraal werken vanuit de leefwereld van de patiënt, met de wijk als vertrekpunt. Hier zijn de belangrijkste redenen waarom deze aanpak zo goed past bij de vraag naar hechte wijkverbanden:
- Samenwerking in de wijk is het fundament
Krachtige basiszorg bouwt expliciet aan een sterk netwerk van huisartsen, sociaal werkers, POH’s, wijkverpleegkundigen en andere professionals. Ze vormen een kernteam dat elkaar kent, vertrouwt en op elkaar inspeelt. - Zorg en sociaal domein worden verbonden
Door integraal te kijken naar gezondheid én sociale omstandigheden, worden problemen eerder herkend en effectiever aangepakt. Krachtige basiszorg koppelt medische zorg aan bijvoorbeeld schulden, eenzaamheid of opvoedstress. - Minder versnippering, meer regie voor inwoners
Door gezamenlijke casuïstiekbespreking, één contactpersoon en een plan op maat, ervaren inwoners overzicht, rust en betrokkenheid. Professionals staan naast de inwoner en doen het samen met hen. - Praktisch, lokaal en bewezen effectief
De aanpak werkt al jaren in diverse wijken in Nederland en laat betere gezondheid, meer werkplezier én lagere zorgkosten zien. Krachtige basiszorg is concreet werkbaar in de praktijk. - Sluit aan bij IZA, GALA en WOZO
Alles wat beleidsmakers in het IZA, GALA en WOZO willen bereiken — zoals passende zorg, samenwerking in de wijk en focus op preventie — zit al ingebakken in de manier van werken van Krachtige basiszorg.
